Ukazał się najnowszy, 44. tom „Kroniki Bydgoskiej”
U schyłku 2023 r. ukazał się najnowszy, 44. tom „Kroniki Bydgoskiej”. Jego zawartość tworzy kilkadziesiąt tekstów, zróżnicowanych zarówno od względem formy jak i tematyki. Popularnonaukowa formuła sprawia, że czasopismo jest skierowane nie tylko do naukowców, ale także do miłośników dziejów i współczesnych problemów Bydgoszczy. Naukowa strona „Kroniki” zaowocowała obecnością na liście czasopism punktowanych przez MEiN. Dzięki zabiegom redakcji, tj. dostępność online, w ubiegłym roku liczbę przyznanych punktów zwiększono do 40. Dodać należy, że do zespołu redakcyjnego, dotychczas liczącego trzech członków, tj. prof. Włodzimierz Jastrzębski (Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy), dr. hab. Marek Romaniuk (TMMB) i dr Joanna Matyasik (Delegatura IPN w Bydgoszczy), dołączyło dwóch kolejnych naukowców: dr hab. Tomasz Kawski, prof. Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy oraz dr hab. Wojciech Ślusarczyk, prof. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. To nie jedyny związek z obiema uczelniami, bowiem teksty pod względem poprawności językowej przygotowała dr hab. Joanna Kamper-Warejko, prof. UMK, a redakcją techniczną zajął się Maciej Weryho z Biblioteki UKW. Ponadto dzięki naszej współpracy czasopismo dostępne jest on-line na stronach:
https://czasopisma.ukw.edu.pl/index.php/kronika-bydgoska/issue/view/85;
https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/14974?language=pl#structure
Rok 2023 r. był szczególnie ważny dla Towarzystwa Miłośników Miasta Bydgoszczy, wydawcy „Kroniki Bydgoskiej”. Towarzystwo obchodziło okrągły jubileusz, 100-lecie swego istnienia. O tym wydarzeniu pamiętała redakcja czasopisma, na okładce i stronie głównej umieszczono szkic okolicznościowego medalu z napisem „100 lat TMMB 1923-2023 Wierni swemu miastu”, a wewnątrz znajdziemy tekst dr. hab.Marka Romaniuka pt. „Z perspektywy 100-lecia Towarzystwa Miłośników Miasta Bydgoszczy”. Historia i działalność TMMB była już przedmiotem wielu artykułów, dlatego autor ograniczył się do zaprezentowania podstawowych faktów i retrospektywnej oceny towarzystwa w życiu miasta. Podkreślił niezmienność jego celów, tj. upowszechnianie historii, tradycji, kultury i nauki Bydgoszczy i regionu oraz uczestnictwo w wychowaniu młodych pokoleń bydgoszczan.
Zawartość „Kroniki Bydgoskiej” podzielono na pięć działów. Pierwszy, obejmuje studia i szkice. Są one ułożone według chronologii opisywanych wydarzeń. Listę otwiera artykuł Anny Siwiak „W sprawie fortyfikacji zamku bydgoskiego z planu Erika Dahlbergha”, w którym, w oparciu o najnowsze wyniki badań archeologicznych, poddano ponownej analizie znane siedemnastowieczne źródło. W ostatnich latach liczne teksty umieszczane w naszym czasopiśmie odnoszą się do dziejów Bydgoszczy międzywojennej. Tom 44. nie odbiega od tej zasady. Tą tematyką zainteresował się prof. Albert Kotowski, przygotowując artykuł pt. „Schicksalsstunden. Pożegnanie Niemców z Bydgoszczą w styczniu 1920 roku”. Historią kultury miasta zajęła się dr Barbara Chojnacka w tekście „Zanim powstało Muzeum Miejskie... Wystawy sztuki w gmachu byłej Miejskiej Kasy Oszczędności w Bydgoszczy”. Z kolei życiu społecznemu przyjrzała się Gizela Chmielewska, publikując artykuł „Dom podrzutków. Z dziejów opieki nad dzieckiem w Bydgoszczy”. Czasy II wojny światowej reprezentuje tekst „Echa wydarzeń bydgoskich 3 i 4 września 1939 r. w Solcu Kujawskim i okolicy”, autorstwa prof. Włodzimierza Jastrzębskiego. Zmiany w liczbie, strukturze demograficznej i w aktywności zawodowej mieszkańców Bydgoszczy w początkowych latach Polski Ludowej (1946-1960) opisał prof. Witold Rakowski. Następnie pojawia się grupa tekstów przekrojowych. Tutaj znajdziemy następujące artykuły: „Homeopatia w bydgoskiej aptece „Pod Łabędziem” (1853-2017)” prof. Wojciecha Ślusarczyka, „Głośne procesy polityczne w Bydgoszczy (1930-1985)” dr. Krzysztofa Sidorkiewicza oraz „Duszpasterstwo garnizonowe w Bydgoszczy (1945-1991)” dr. Stefana Pastuszewskiego. W kolejnym tekście, zatytułowanym „Filmowa Bydgoszcz w okresie transformacji ustrojowej (1989-1991)”, autor - prof. Mariusz Guzek, opisał przemiany w zakresie własności kinowej, rozpowszechniania filmów, rytuałów kinofilskich, a także codzienność kinematograficzną, czyli borykanie się z problemami ekonomicznymi, branżowymi i organizacyjnymi. Cześć pierwszą zamykają dwa artykuły, w których zaprezentowano aktualną tematykę. „Śladami miast z <<Łuczniczką>> w tle”, to tekst dr. Piotra Geise. Autor, w dość nietypowy sposób, bo z perspektywy mniej znanych miejsc i faktów, przedstawił kilka miast niemieckich, w których w przestrzeni publicznej znajdują się pomniki „Łuczniczki”, będącej także jednym z symboli Bydgoszczy. Współczesnym problemem marketingowym miasta zajął się dr Jacek Lindner, opisując „Kłopoty grodu bez wielkiej historii. Bydgoszcz jako komunikat”.
Równie bogaty w zasób wiedzy i zróżnicowaną tematykę, co „Studia i Szkice”, jest kolejny dział czasopisma, w którym zaprezentowano źródła i materiały. Prof. Zdzisław Gębołyś przedstawił „Dział Sztuki w Bibliotece Miejskiej w Bydgoszczy w 1911 roku”. Następnie czytelnicy, dzięki badaniom dr Agnieszki Wysockiej, mogą zapoznać się z projektem architektoniczno-krajobrazowym cmentarza Nowofarnego w Bydgoszczy i początkami istnienia nekropolii (1905-1920). Odpowiedzi na pytanie jak przedstawiano panowanie pruskie w publikacjach wspomnieniowych na łamach „Dziennika Bydgoskiego” po odzyskaniu niepodległości (11.11.1918 - 20.06.1922) możemy poszukać w tekście pióra Dominika Dryglasa. „Dziennik Bydgoski” jest bardzo cenionym przez badaczy źródłem. Świadczą o tym tytuły kolejnych artykułów: „Pamięć o powstaniu styczniowym na łamach „Dziennika Bydgoskiego” w okresie panowania pruskiego w Bydgoszczy”, a także „Czy i jak naśladować mężczyzn - kącik Dla Naszych Pań na łamach „Dziennika Bydgoskiego” w latach 30. XX wieku”, które przygotowały odpowiednio dr Katarzyna Grysińska-Jarmuła i dr Monika Opioła-Cegiełka. „Obraz Bydgoszczy w tekstach nie tylko literackich”, to tytuł artykułu, który nadesłał prof. Andrzej Dyszak. Kolejne dwa teksty dotyczą zasobów archiwalnych. Dr Melania Dereszyńska-Romaniuk przedstawiła akta instytucji Kościoła rzymskokatolickiego przechowywane w Archiwum Państwowym w Bydgoszczy, a dr Piotr Falkowski Bydgostiana w zasobie Geheimes Staatsarchiv PreuRischer Kulturbesitz w Berlinie (Dahlem), jako uzupełnienie do aktualnego stanu wiedzy. W najnowszym numerze „Kroniki”, dzięki badaniom Justyny Kubiak, znajdziemy także coś dla bibiofili i bibliotekoznawców. Mowa o tekście „Krystyna i Czesław Bednarczykowie jako drukarze godni ballady. Wydawnictwa Oficyny Poetów i Malarzy w Bibliotece Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy”. Część poświęconą źródłom i materiałom wieńczy artykuł Małgorzaty Zmitrowicz, „Twórczość artystów związanych z Galerią Autorską Jana Kaji i Jacka Solińskiego w Bibliotece Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego”.
Kolejny zbiór tekstów obejmuje sylwetki, biografie i wspomnienia. Niedawno zakończył się rok Andrzeja Szwalbego, załużonego bydgoszczanina i honorowego obywatela miasta. Z tej okazji prof. Włodzimierz Jastrzębski opisał działania Andrzeja Szwalbego na rzecz rozwoju bydgoskiej humanistyki, jako przyczynek do dziejów Regionalnej Pracowni Naukowo-Badawczej przy Bydgoskim Towarzystwie Naukowym. W ubiegłym roku pożegnaliśmy dwóch badaczy i miłośników miasta: Janusza Umińskiego, autora kilkudziesięciu przewodników grodu nad Brdą, oraz dr Lecha Łbika, naukowca i historyka. To im poświęcono kolejne teksty. Sylwetkę pierwszego wraz z wykazem jego najważniejszych publikacji przedstawił ks. dr Wacław Umiński. Z kolei dr. Lecha Łbika zaprezentowali: Paweł Bogdan Gąsiorowski i prof. Jacek Maciejewski. Nieco inny charakter mają wspomnienia Mieczysława Boguszyńskiego, dotyczące powojennych doświadczeń młodych szubinian.
Dział czwarty tworzą przeglądy, recenzje i omówienia. Otwiera go tekst prof. Zbigniewa Zyglewskiego, pt. „Stan i perspektywy badań nad dziejami bydgoskich dzielnic i osiedli, dawnych wsi oraz folwarków miejskich. Na marginesie seminarium historycznego 8 grudnia 2022 r.” Kolejne dwa teksty wyszły spod pióra dr Joanny Matyasik. Chodzi o „Recenzję książki Szkice z dziejów II Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Bydgoszczy” oraz „Bydgoszcz w czasach terroru. Przegląd wydawnictw Instytutu Pamięci Narodowej dotyczących lat 1939-1956”. Wspomniana instytucja wydała w 2023 r. pracę dr. Mateusza Maleszki „Niemiecki obóz przesiedleńczy w Smukale (1941-1943)”. Recenzję tej książki, którą przysłała dr Soraya Kuklińska, również zamieściliśmy na łamach „Kroniki”. Na końcu znajdziemy teksty prof. Jacka Woźnego: „Recenzję książki Michała Jankowskiego „Mała kolejka. Trasa Bydgoszcz- Koronowo” oraz „W stronę wernakularnej mikrohistorii. Glosa do dzieła Stanisława Drzewieckiego".
Ostatnia część, oznaczona jako „Kronika”, zawiera sprawozdanie z działalności TMMB w roku 2023, które przygotował długoletni prezes towarzystwa Jerzy Derenda.
Redakcja składa podziękowania autorom tekstów, recenzentom i wszystkim osobom zaangażowanym w przygotowanie tomu 44. „Kroniki”. Liczymy na Państwa wsparcie i równie owocną współpracę w następnych latach. Już dziś rozpoczynamy pracę nad kolejnym tomem, starając się zachować wysoki poziom i znaczącą rolę czasopisma w życiu miasta. Na artykuły do najnowszego numeru czekamy do końca maja br.